Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

IV Ca 430/13 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Radomiu z 2014-04-17

Sygn. akt IV Ca 430/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu IV Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Irena Koś /spr/

Sędzia: SO Elżbieta Kołodyńska

Sędzia: SO Alicja Dąbrowska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Galardos-Sikora

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2014 roku w Radomiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Z.

przeciwko J. K.

o ustalenie

na skutek apelacji M. Z.

od wyroku Sądu Rejonowego w Przysusze

z dnia 12 marca 2013 roku, sygn. akt VI C 112/13

oddala apelację

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Przysusze oddalił

powództwo M. Z. o ustalenie, że stan posiadania przez niego działki gruntu nr (...), położonej w N., dla której Sąd Rejonowy w Szydłowcu

prowadzi księgę wieczystą nr (...), powstały na skutek naruszenia

posiadania tej nieruchomości jest zgodny z prawem.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne.

Umową sprzedaży, zawartą 29 grudnia 2011 roku przed notariuszem Z.

J., powód kupił nieruchomość o powierzchni 10,9204 ha, położoną w

N., gmina J., oznaczoną jako działka o numerze ewidencyjnym (...) od Skarbu Państwa- Agencji Nieruchomości Rolnych. Część tej nieruchomości była w posiadaniu pozwanego, który uprawiał ją rolniczo. W dniu 29 maja 2012 roku ojciec powoda A. Z. zlecił talerzowanie tejże części. Obecnie toczy się pod

sygnaturą VI Ns 50/13 postępowanie z wniosku J. K. o stwierdzenie

zasiedzenia przez niego części działki nr (...). Nadto J. K. wystąpił

przeciwko A. Z. o przywrócenie mu posiadania bliżej określonej części

działki nr (...). Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie I C 205/12 Sąd

Rejonowy w S. oddalił to powództwo. Wyrok ten w części dotyczącej

oddalenia powództwa jest prawomocny. Powyższy stan faktyczny był między

stronami bezsporny. Sąd nie uwzględnił wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z

zeznań świadka A. Z., bowiem okoliczności, na które miałby on być

przeprowadzony nie wymagały dowodu. Zdaniem Sądu Rejonowego powód nie ma

interes prawnego w rozumieniu art.189 k.p.c. Żądanie pozwu dotyczyło ustalenia

faktu, nie zaś prawa lub stosunku prawnego. Powołane przez powoda w uzasadnieniu

pozwu orzeczenia Sądu Najwyższego nie przystają do okoliczności niniejszej sprawy.

Sąd Rejonowy przytoczył stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w

uzasadnieniu wyroku z dnia 17 grudnia 2003 roku, IV CK 297/02, że przepis art.

344§1zdanie drugie k.c. nie przewiduje powództwa o ustalenie, iż stan posiadania

powstały na skutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem ani nie wyraża

interesu prawnego strony pozwanej. Przepis ten dopuszcza możność powołania się

strony pozwanej na prawomocne orzeczenie, z którego wynika, że przysługuje jej

prawo, którego realizacji służy pozbawienie lub naruszenie posiadania

dotychczasowego posiadacza. Przewiduje więc jedynie interes faktyczny, wyrażający

się wygraniem procesu posesoryjnego, a nie interes prawny wyrażający się wszakże

określoną sytuacją materialnoprawną. Sąd Rejonowy podzielił ten pogląd. Nadto

według Sądu Rejonowego konsekwencją prawomocnego oddalenia powództwa

posesoryjnego brak jest po stronie powoda jakiegokolwiek interesu w

potwierdzeniu okoliczności wskazanych w żądaniu pozwu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód M. Z.

zarzucając:

1.naruszenie art.189 k.pc. Poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu,

że nie może on żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego

lub prawa, ponieważ nie posiada interesu prawnego w niniejszej sprawie,

2.naruszenie przepisów prawa materialnego, mianowicie art.344 k.c. poprzez błędną

wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że w niniejszej sprawie

nie stanowi on uzasadnienia do wydania wyroku stwierdzającego, że stan posiadania

nieruchomości powstały wskutek naruszenia posiadania wymienionej nieruchomości

jest zgodny z prawem.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za

własne. Ustalenia te nie były sporne.

Powód uzasadniając swoje żądanie ustalenia we wskazany sposób twierdził, że rozpoczynając uprawę nieruchomości nabytej od Skarbu Państwa, zasiewając na niej gorczycę, naruszył posiadanie pozwanego, ,,dokonując w ten sposób aktu właścicielskiego i doprowadzając do powstania stanu zgodności posiadania ze stanem prawnym,,. Przypomnieć zatem należy, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń, tzw. roszczenie posesoryjne przewidziane w art.344k.c., w zasadzie nie zależy od zgodności posiadania, naruszonego czynem samowolnym, ze stanem prawnym, celem bowiem tego przepisu jest zapewnienie posiadaczowi ochrony posiadania rzeczy i przeciwdziałanie samowolnemu naruszeniu tego posiadania przez inne osoby, a więc również przez takie osoby, którym przysługuje prawo do posiadania tej rzeczy z jakiegokolwiek tytułu. Roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń skuteczne jest więc w szczególności przeciw właścicielowi rzeczy uprawnionemu do władania rzeczą, który samowolnie naruszył jej posiadanie przez dotychczasowego posiadacza.

Odrywając ochronę posesoryjną od dobrej wiary posiadacza i od zgodności posiadania ze stanem prawnym, ustawa czyni wyjątek dla sytuacji, w której zgodność stanu posiadania, powstałego na skutek naruszenia z prawem, została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego /art.344§1 zdanie 2 k.c./. W razie zapadnięcia takiego prawomocnego orzeczenia powództwo posiadacza o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń ulegnie oddaleniu, mimo że jego posiadanie zostało samodzielnie naruszone. Jednakże obrona tego kto naruszył cudze posiadanie lub tego, na którego korzyść naruszenie nastąpiło przez powołanie się na prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego skuteczna jest tylko wówczas, gdy orzeczenie stwierdzające zgodność naruszenia posiadania ze stanem prawnym zapadło po naruszeniu posiadania i -oczywiście- przed uprawomocnieniem się wyroku posesoryjnego. Takie stanowisko jest zgodne w doktrynie i orzecznictwie /por. uchwały Sądu Najwyższego z 26 lipca 1968 r., III CZP 52/68, OSNC 1969 r., z.3, poz.48 i z 30 listopada 1972 r., III CZP 79/72, OSNPG 1973/3 poz.13, str.33/. Sąd Okręgowy, tak jak i Sąd Rejonowy, podziela pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 17 grudnia 2003 r. , IV CK 297/02, LEX nr 55833, iż art.344§1 zdanie 2 k.c. nie przewiduje powództwa o ustalenie, że stan prawny powstały na skutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem ani nie wyraża interesu prawnego strony pozwanej w procesie posesoryjnym. Dodać należy jednak, że z uzasadnienia powołanego wyroku wynikało, że właścicielka nieruchomości, która naruszyła posiadanie dotychczasowego posiadacza i wniosła odrębny proces o ustalenie, była stroną pozwaną w procesie posesoryjnym. Będący powodem w niniejszej sprawie M. Z. nie był osobiście pozwany przez J. K. /pozwanego w sprawie niniejszej/. J. K. wystąpił z roszczeniem posesoryjnym przeciwko A. Z. -ojcu M. Z., gdyż to on zlecił zatalerzowanie i zaoranie innej jeszcze osobie, a sam zasiał gorczycę, ale działał na korzyść syna. Dokonanie naruszenia posiadania J. K. przez A. Z. na swoją rzecz powód uznaje za bezsporne i eksponuje w uzasadnieniu apelacji. Stwierdzić zatem należy, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń przysługuje posiadaczowi przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło. Kodeks cywilny pozostawia zatem posiadaczowi swobodę decyzji co do tego, przeciwko której z tych osób będzie dochodził swego roszczenia, nie chodzi tu bowiem o taką więź prawną i faktyczną, że sprawa mogłaby się toczyć tylko łącznie przeciwko tym osobom. Oddalenie zatem powództwa posesoryjnego w oparciu o orzeczenie stwierdzające, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem, powoduje z mocy wyraźnego przepisu wygaśnięcie roszczenia posesoryjnego, i to nie tylko przeciwko osobie, która naruszenia dokonała, ale i osobie, na rzecz której naruszenie nastąpiło. Powództwo w sprawie posesoryjnej I C 205/12 wytoczonej zostało przez J. K. w dniu 1 czerwca 2012 r., tj. przed wniesieniem powództwa w sprawie niniejszej, co z kolei miało miejsce 14listopada 2012 r. Wyrokiem z 12 grudnia 2012 r., powództwo w sprawie I C 205/12 zostało oddalone. Ze sporządzonego uzasadnienia wynikało, że Sąd ustalił, że A. Z. po dokonaniu naruszenia posiadania wyzbył się go na rzecz syna.

Powyższa okoliczność nie dawała jednak możliwości przyjęcia, że powód M. Z. miał interes prawny w żądaniu ustalenia, że stan jego posiadania powstały wskutek naruszenia posiadania nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) jest zgodny z prawem. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego co do niemożności objęcia powództwem z art.189 k.p.c. posiadania jako stanu faktycznego. Przepis ten nie stwarza podstaw do żądania w tej drodze ustalenia faktów. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie domagał się jednak ustalenia stanu swego posiadania, lecz ustalenia, że przysługuje mu prawo do realizowania tego stanu jako właścicielowi, co wyczerpywało przesłankę ustalenia prawa, o której mowa w art.189 k.p.c. W orzecznictwie wskazuje się, że w procesie o ustalenie powód musi udowodnić, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie, stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie w przyszłości powstaniu takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania /por. wyroki Sądu Najwyższego: z 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, OSNC-ZD 2010/2/47 i z 15 marca 2002 r., II CKN 919/99, LEX nr 54376/. W niniejszej sprawie powód powołał się na wytoczony przez pozwanego przeciwko jego ojcu proces posesoryjny, o którym była mowa wyżej oraz to, iż pozwany rości sobie prawa do nieruchomości podnosząc, że użytkuje ją od 1970 r. Powództwo J. K. o przywrócenie posiadania dwóch bliżej określonych części nieruchomości o powierzchniach: 300 m.kw. i 910 m.kw. zostało prawomocnie oddalone, co również wyżej zostało wskazane. Pozwany jest zatem w posiadaniu całej nieruchomości. Jako właścicielowi przysługują mu roszczenia z art.222§1i2 k.c. Roszczenie windykacyjne przysługuje bowiem właścicielowi także wówczas, gdy odzyskał faktyczne władztwo nad rzeczą ale nie wiąże się to z wyzbyciem się przez dotychczasowego posiadacza woli władania rzeczą, zaś ochronę przed naruszaniem własności w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa daje roszczenie negatoryjne. Powód zatem w drodze innego powództwa może uzyskać pełną ochronę prawną. Przed Sądem Rejonowym toczy się postępowanie w sprawie z wniosku J. K. o stwierdzenie nabycia przez niego w drodze zasiedzenia również bliżej określonych części nieruchomości- działki nr (...)/VI Ns 50/13/. Zasiedzenie stanowi nabycie własności rzeczy z mocy prawa. Postanowienie sądu stwierdzające nabycie własności przez zasiedzenie ma charakter deklaratoryjny. Ewentualne prawomocne orzeczenie uwzględniające powództwo w niniejszej sprawie w żaden sposób nie stanowiłoby przeszkody do stwierdzenia zasiedzenia w sprawie VI Ns 50/13, w przypadku, jeżeli spełnione zostały przez pozwanego przesłanki z art.172 k.c.

Mając zatem na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na mocy art.385 k.p.c. oddalił apelację.

/A. D./ /I. K./ /E. K./

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Bo�ena Sikora
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Radomiu
Osoba, która wytworzyła informację:  Irena Koś,  Elżbieta Kołodyńska ,  Alicja Dąbrowska
Data wytworzenia informacji: