Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Radomiu

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2024 roku Sąd Rejonowy w Lipsku sprostował postanowienie z dnia 31 stycznia 2022 roku w ten sposób, iż w punkcie I dodał podpunkt oznaczony literą „n” o treści następującej „n) ze spłatą od M. G. na rzecz P. B. w kwocie 33.466,90 zł płatną w terminie do 31 grudnia 2022 roku„ co do którego znajduje zastosowanie zapis in finem punktu I tegoż postanowienia.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 14 listopada 2022 roku uczestnik P. B. złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o uzupełnienie postanowienia z dnia 31 stycznia 2022 r. i wniosek o uzupełnienie postanowienia ewentualnie o jego sprostowanie przez zasądzenie od M. G. na jego rzecz kwoty 33.466,90 zł płatnej w terminie do 31 grudnia 2022 roku. Powołał się na to, iż występował bez fachowego pełnomocnika, skomplikowanym stanem faktycznym, obszernym i wielowątkowym orzeczeniu. Postanowieniem z dnia 30 marca 2023 roku uzupełniono postanowienie z dnia 31 stycznia 2022 roku przez zasądzenie od M. G. na rzecz P. B. kwoty 33.466,90 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2022 roku. Powyższe postanowienie zostało uchylone a wniosek o uzupełnienie postanowienia odrzucony postanowieniem z dnia 31 października 2023 roku w sprawie IV Ca 684/23 Sądu Okręgowego w Radomiu. Sąd pierwszej instancji wskazał następnie, że stan faktyczny jest tożsamym ze stanem faktycznym ustalonym i opisanym w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 stycznia 2022 roku. Uzasadnienie postanowienia z dnia 31 stycznia 2022 roku stanowi immanentną część uzasadnienia niniejszego postanowienia. W orzeczeniu z dnia 31 stycznia 2022 roku nie zawarto ani pozytywnego ani negatywnego rozstrzygnięcia, co do kwoty 33.466,90 zł. Zachodzą, zatem przesłanki z art. 350 § 1 k.p.c. do jego sprostowania. Jak podniesiono w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 stycznia 2022 roku, ustalając warunki spłaty sąd miał na względzie możliwości majątkowe stron zobowiązanych do spłat lub dopłat oraz ochronę interesów uprawnionych do dopłat lub spłat. Wszystkie zasadzone od M. G. kwoty miały oznaczony termin zapłaty na dzień 31 grudnia 2022 roku. Odnosi się to także do spłaty należnej P. B.. Sąd Rejonowy podkreślił, że niniejsze postanowienie służy naprawieniu wadliwie sporządzonemu orzeczeniu przy prawidłowym jego merytorycznie rozstrzygnięciu. Zaistniała omyłka nosi znamiona oczywistości i wynika z rachunkowego pominięcia kwoty 33.466,90 zł.

Zażalenie na powyższe wniosła M. G. zaskarżając go w całości. Postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisu art. 350 § 1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia, oddalenie wniosku złożonego przez uczestnika P. B. i zasądzenie na rzecz Uczestniczki zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne.

Wprawdzie trafnym jest stanowisko skarżącej, że tryb prostowania przewidziany w art. 350 k.p.c. służy usuwaniu z tekstu orzeczenia niedokładności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek, a nie naprawie wadliwych czynności Sądu, jednakże o tym, czy konkretna omyłka spełnia kryterium oczywistości, należy rozstrzygać nie abstrakcyjnie, ale in concreto, w relacji do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sprostowanie jest możliwe w każdym czasie, co stanowi wyraz dążenia ustawodawcy do tego, aby orzeczenia nie zawierały omyłek pisarskich i w każdej chwili było możliwe ich wyeliminowanie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 lipca 2014 r., I ACa 326/14, LEX nr 1506137). Jednocześnie nie można nie mieć na uwadze, że dokonane zaskarżonym postanowieniem zastosowanie przez Sąd Rejonowy przepisu art. 350 k.p.c. co do braku określenia, w jakiej wysokości należy się spłata od M. G. na rzecz P. B. nie doprowadziło do zmiany lub innego rozstrzygnięcia wydanego w postępowaniu w sprawie I Ns 41/18, co do całości rozstrzygnięcia, jakie zapadło. W ocenie Sądu odwoławczego sprostowanie postanowienia nie doprowadziło do zmiany rozstrzygnięcia, bowiem nie nastąpiła zmiana pod względem przedmiotowym, jak pod względem podmiotowym. Również nie prowadziło do zmiany samego rozstrzygnięcia i nie dotyczyło treści i rozmiarów świadczenia (por. tezy postanowień Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1976 r., II CZ 11/76 i z dnia 25 listopada 1976 r., II CZ 97/76). Oczywistość, co do oznacza zaistnienia błędu musi powstać w wyniku niewłaściwego odzwierciedlenia w postanowieniu rzeczywistej i niemogącej budzić wątpliwości woli sądu. Błąd obiektywnie i bez wątpliwości powinien być dostrzegalny po zapoznaniu się z samym orzeczeniem lub wprost wynikać z zestawienia treści z zawartością akt. Nadto powinien powstać z powodu technicznej niedoskonałości ujęcia rozstrzygnięcia sądu w słowach, przedstawienia stanowiska sądu w błędnej formie lub w sposób niedokładny, a więc niepełny i nieprecyzyjny.

W rozpoznawanej sprawie oczywistość ta wynikała z treści uzasadnienia, w którym Sąd Rejonowy ustalił, że zobowiązanymi do spłat i dopłat w niniejszej sprawie na rzecz pozostałych spadkobierców byli A. W. i M. G., którzy otrzymali nieruchomości o wartości przekraczającej ich udział w spadku. A. W. posiadający udział w spadku o wartości 350.213,75 zł otrzymał nieruchomość o wartości 640.000 zł, dlatego zobowiązany był do spłaty w kwocie 289.786,25 zł. Natomiast M. G. posiadająca udział w spadku o wartości 175.106,68 zł otrzymała nieruchomość o wartości 242.855 zł dlatego zobowiązana była do spłaty w kwocie 67.748,12 zł. Sąd Rejonowy określił wartość udziałów każdego ze spadkobierców i wysokość kwot, jaką winni uzyskać od zobowiązanych do spłat uprawnienie do nich. Z uzasadnienia postanowienia wynika wprost, że P. B. był uprawniony do otrzymania spłaty w wysokości 175.106,68 zł. Jego udział w spadku był równy udziałowi M. G.. Sąd Rejonowy rozstrzygnął, co do spłat i dopłat od A. W. na rzecz: P. B., M. W., R. W., W. W. i T. S.. W stosunku zaś do M. G. ustalił, że zobowiązana jest do spłat na rzecz: R. W., M. W., T. S. i W. W.. P. B. otrzymał od A. W. jedynie część przysługującego mu udziału w spadku w kwocie 141.639,98 zł. Oczywiste zatem jest, że pozostałą część w kwocie 33.466,90 zł winien uzyskać od M. G., bowiem łączna kwota spłat i dopłat zasądzona od M. G. nie wyczerpała kwoty, w jakiej zobowiązana była spłacić pozostałych spadkobierców i wynosiła dokładnie tyle ile winien dostać P. B. (67.748,12 zł - 34.281,22 zł = 33.466,90 zł). Wola Sądu, co zasądzenia na rzecz P. B., który nie otrzymał żadnej nieruchomości, pełnej kwoty spłaty nie budziła, zatem żadnej wątpliwości. Była również dostrzegalna z uwagi na fakt, że pozostali spadkobiercy otrzymali stosowne spłaty i dopłaty na swoją rzecz zgodnie z przysługującymi im udziałami. Dlatego w okolicznościach niniejszej sprawy uzasadnione jest stwierdzenie o zaistnieniu oczywistej omyłki, którą należało sprostować w oparciu o treść art. 350 k.p.c. Prostując, zatem postanowienie o dziale spadku, Sąd Rejonowy nie wykroczył poza dopuszczalne granice sprostowania przewidziane w wymienionym art. 350 § 1 k.p.c., który może mieć zastosowanie poprzez art. 13 § 2 k.p.c. do postępowania nieprocesowego. Na marginesie Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że z uwagi na treść przepisu art. 618 § 3 k.p.c. wykluczone byłoby zastosowanie w sprawie art. 351 k.p.c. w którym ustawodawca przyznał powodowi prawo wyboru miedzy uzupełnieniem orzeczenia a wytoczeniem nowego powództwa. Tego rodzaju możliwości byłby pozbawiony uczestnik postępowania działowego, którym jest uczestnik P. B.. W piśmie z dnia 7 listopada 2022 roku, jakie uczestnik wniósł do Sądu został zawarty wniosek o sprostowanie postanowienia (k. 671). Tym samym w całości chybione są twierdzenia skarżącej o możliwości zastosowania w postępowaniu przepisu art. 351 k.p.c. a także jej ocena zasadności wydanego postanowienia przez pryzmat charakteru przepisu art. 350 k.p.c. i stwierdzenia, że nie może to być „ostatnia deska ratunku”.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia punkcie pierwszym.

Natomiast o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczenie zostało wydane na podstawie art. 520 § 3 k.p.c., który poprzez art. 397 § 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. ma odpowiednie zastosowanie do postępowania zażaleniowego. Uczestnik P. B. w postępowaniu zażaleniowym był reprezentowany przez pełnomocnika z wyboru w osobie adwokata, który złożył odpowiedź na zażalenie uczestniczki M. G. i wniosek o przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego (k. 905-908). Skarżący uczestnik wnosił o oddalenie zażalenia, zatem jego interesy były sprzeczne z interesem uczestniczki M. G.. Z uwagi na oddalenie zażalenia to uczestniczkę należało obciążyć obowiązkiem zwrotu kosztów postepowania zażaleniowego na rzecz uczestnika P. B.. Wysokość kosztów w postaci wynagrodzenia pełnomocnika uczestnika Sąd Okręgowy ustalił na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. § 2 pkt 5 powołanych przepisów (Dz.U. 2023.1964 t.j. z dnia 2023.09.22).

Grzegorz Wójtowicz