Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Radomiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Jarosław Łuczaj

Protokolant st. sekr. sąd. Marta Gackiewicz

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016 roku w Radomiu

sprawy P. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

przy udziale P. D.

o ustalenie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym

i sprawy P. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

przy udziale P. Ś.

o ustalenie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołań P. Ś. i P. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 7 stycznia 2015 roku, nr (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VI U 772/15

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 9 lutego 2015 roku P. Ś., zaś pismem z dnia 10 lutego 2015 roku P. D. - wnieśli do Sądu Okręgowego w Lublinie odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w Ł. z dnia 7 stycznia 2015 roku, nr (...), o niepodleganiu przez P. D. od 1 sierpnia 2014 roku obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, zaskarżając ją w całości. Decyzji tej zarzucili sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegającą na przyjęciu, że zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych pracownika P. D. w związku z zawarciem umowy o pracę z dnia 1 sierpnia 2014 roku było pozorną czynnością prawną o jakiej mowa w art. 83 § 1 kc, mającą na celu uzyskanie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego związanych z ciążą i przyszłym macierzyństwem (odwołania – k. 4-6, 16-21).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniu podniesiono, że z uwagi na fakt, iż P. D. po zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2014 roku, od 4 października 2014 roku wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego w związku z ciążą, wszczęto postępowanie wyjaśniające celem ustalenia okoliczności zatrudnienia i świadczenia pracy przez P. D.. Organ podnosił również, że w toku powyższego postępowania ani płatnik składek, ani też P. D. nie wskazali żadnych dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie przez nią obowiązków pracowniczych, oświadczenie zleceniobiorcy zgłoszonego przez firmę (...), który widywał P. D. w miejscu pracy, w opinii organu nie jest dowodem potwierdzającym faktyczne wykonywanie obowiązków wynikających z zakresu czynności, brak jest bowiem dowodów, by płatnik prowadził pod tym adresem działalność gospodarczą. Dlatego też w ocenie organu rentowego zatrudnienie wnioskodawczyni było fikcyjne i ukierunkowane na nabycie uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (odpowiedzi na odwołania k. 8-10, 23-25).

Postanowieniami z dnia 8 czerwca 2015 roku Sąd Okręgowy w Lublinie połączył sprawy z obydwu odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i przekazał je Sądowi Okręgowemu w Radomiu, jako właściwemu (postanowienia – k. 29, 31).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny i zważył, co następuje:

P. Ś. i R. R. (1) są przyrodnimi braćmi (okoliczność bezsporna).

R. R. (1) pracował w Firmie Usługowo- (...) w S. od marca 2014 roku do końca 2015 roku (zeznania świadka R. R. (1) – k. 113v).

W dniu 1 sierpnia 2014 roku P. D. zawarła z P. Ś., prowadzącym Firmę Usługowo- (...) w S. umowę o pracę w na czas nieokreślony, na stanowisku przedstawiciel handlowy, z wynagrodzeniem 2.000 zł brutto miesięcznie, ze wskazaniem, że miejscem wykonywania pracy będzie województwo (...). Do zakresu jej obowiązków należało nawiązywanie kontaktów i budowanie więzi z istniejącymi oraz potencjalnymi klientami firmy, utrzymywanie z nimi dobrych relacji, kompleksowe przygotowanie ofert i przedstawienie umów dla klientów, planowanie czasu pracy i kontaktów z klientami, prowadzenie bazy danych klientów, negocjowanie warunków transakcji, raportowanie działalności z powierzonych obowiązków, kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy, reprezentowanie firmy na podległym terenie, monitorowanie rynku i działania konkurencji w celu rekomendowania zmian w produktach oraz strategii działań handlowych, odbywanie częstych podróży służbowych (umowa o pracę, zakres czynności, obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności, listy płac w aktach osobowych – k. 60).

P. D. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 sierpnia 2014 roku z tytułu zatrudnienia przez płatnika składek P. Ś. - Firma Usługowo- (...) w S.. Z uwagi na to, że od dnia 4 października 2014 roku P. D. przebywała na zwolnieniu lekarskim związanym z ciążą, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wszczął postępowanie wyjaśniające. W toku powyższego postępowania zarówno ona, jak i płatnik składek zostali wezwani do złożenia wyjaśnień w przedmiocie prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, nie przedstawili jednak żadnych dowodów wskazujących na faktyczne wykonywanie pracy przez P. D., pomimo że jak wynika z przedłożonych dokumentów, miała ona szeroki zakres obowiązków związanych m.in. z pisaniem pism do urzędów oraz umów z kontrahentami. W toku prowadzonego postępowania zostało przedłożone jedynie oświadczenie innej osoby – zleceniobiorcy zgłoszonego przez P. Ś., która widywała P. D. w miejscu pracy, tj. W. – M., ul. (...). Analiza dokumentów nie wykazała jednak, by P. Ś. prowadził działalność gospodarczą pod wskazanym adresem. Biorąc powyższe pod uwagę, decyzją z dnia 7 stycznia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Inspektorat w Ł. stwierdził, że P. D. jako pracownik u płatnika składek P. Ś. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 sierpnia 2014 roku (decyzja – k. 36-40 akt ZUS).

W dniu 3 lutego 2015 roku P. D. urodziła córkę – L. R., której ojcem jest R. R. (1) (zeznania P. D. – zapis na płycie CD – k. 119).

W dniu 24 grudnia 2014 roku R. R. (1) napisał oświadczenie, z którego wynika min., że wykonując zlecenie na rzecz przedsiębiorstwa (...) w okresie sierpnia-września wielokrotnie widział P. D. w miejscu pracy, tj. W. – M., ul. (...), a z rozmowy z nią wynikało, że jest nowym pracownikiem (k. 21 akt ZUS).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 963 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 tejże ustawy, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Dlatego też dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy podstawowe znaczenie miało ustalenie, czy w okresie od dnia 1 sierpnia 2014 roku P. D. była pracownicą w rozumieniu art. 22 kp.

W toku procesu odwołująca się przekonywała, że rzeczywiście świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę. Jednak zdaniem Sądu Okręgowego twierdzenia jej nie są wiarygodne w zakresie w jakim zmierzają do wykazania jej zatrudnienia. Wskazała ona, że swoją pracę świadczyła w godzinach 7.30 do 15.30 w biurze przy ul. (...) w W., mieszczącym się w domu P. Ś.. Przez dwa pierwsze tygodnie zapoznawała się z wszystkimi dokumentami, uporządkowywała je. Później jeździła i ustalała, gdzie można postawić kontenery na odzież używaną i tekstylia, które firma (...) rozstawiała jako podwykonawca firmy (...). Następnie przedstawiała daną lokalizację w gminie, urzędzie miasta lub spółdzielni. Kiedy znalazła lokalizację to jeździła z P. Ś. do zarządcy terenu, z którym on prowadził negocjacje i ewentualnie podpisywał umowy. Wnioskodawczyni jeździła także po pocztę. Wykonywała również telefony do gmin i pytała o lokalizację, z kim i kiedy można się umówić na rozmowę. Interesowała się firmami konkurencyjnymi (...) i (...) na tym obszarze, tj. ile mają kontenerów, do kiedy mają umowy. Pracowała za wynagrodzeniem 2.000 zł brutto, a 1.464 zł netto. Podnosiła również, że w chwili jej zatrudnienia nie informowała P. Ś. o tym, że jest w ciąży. Wskazała, że ojcem jej dziecka jest R. R. (1), ale nie wiedziała, że jest on bratem P. Ś. i przypadkiem trafiła do pracy u brata ojca swego dziecka (zeznania P. D. – zapis na płycie CD – k. 94, 119).

P. Ś. wskazał, że poznał P. D. około sierpnia 2014 roku, nie znał jej i wiedział, że jest ona w ciąży z jego bratem przyrodnim R. R. (1). Zanim zatrudnił P. D. sam wykonywał obowiązki jej powierzone. Z uwagi na dużą ilość obowiązków dał ogłoszenie o pracę w internecie i na pojemnikach na odzież używaną. P. D. wybrał spośród kilku kandydatów. Przez dwa miesiące wykonywała pracę na umowę o pracę w godzinach 8.00-15.00 lub 16.00, a potem przyszła ze zwolnieniem lekarskim. Wprowadzał ją do tego, żeby jeździła do urzędów miasta, gmin, spółdzielni i negocjowała miejsca na pojemniki na odzież używaną. Pracowała w domu, który on wynajmuje. Po przejściu na zwolnienie lekarskie P. Ś. podpisał umowę z Polskim Czerwonym Krzyżem, który teraz zajmuje się tym co P. D. (zeznania P. Ś. – zapis na płycie CD – k. 139).

Świadkowie R. R. (1) i B. Ś. wskazali, że P. D. świadczyła pracę na rzecz P. Ś. jako przedstawiciel handlowy na podstawie umowy o pracę. Pracowała przez okres około 2 miesięcy. Pracowała w miejscu zamieszkania P. Ś. w M.. Wskazali, że widzieli jak świadczyła pracę na rzecz P. Ś., wyjeżdżała w teren, przygotowywała trasy wyjazdów do kontenerów z odzieżą (zeznania R. R. (1) – k. 113v. i B. Ś. – k. 114).

Sąd nie dał wiary twierdzeniom P. D., P. Ś. i przesłuchanych w sprawie świadków, w zakresie okoliczności w jakich miało dojść do zatrudnienia P. D., oraz świadczenia przez nią pracy na rzecz P. Ś.. Należy podkreślić, że świadkowie są osobami bliskimi dla odwołującego P. Ś. –R. R. (1)jest jego bratem przyrodnim, a B. Ś. – matką. Co więcej w toku postępowania przed Sądem ujawniona została okoliczność, iż świadek R. R. (1) jest ojcem dziecka P. D., co w istotny sposób rzutuje na wiarygodność zeznań świadków jak i odwołujących, a w konsekwencji na całokształt okoliczności niniejszej sprawy.

Brak jest jakichkolwiek materialnych dowodów na świadczenie przez P. D. pracy, jak również obiektywnych osobowych źródeł dowodowych, które potwierdziłyby tę okoliczność.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy z całą pewnością podkreślić należy, że zawarcie umowy o pracę podyktowane było chęcią uzyskania przez P. D. świadczeń związanych z macierzyństwem.

Odwołujący się nie przedstawili żadnych obiektywnych dowodów wskazujących na fakt świadczenia pracy. W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z ogólnymi regułami wyrażonymi w art. 6 kc, a także art. 232 kpc, to na nich spoczywał ciężar udowodnienia istnienia stosunku pracy. Zauważyć należy, że zarówno P. D., jak i P. Ś. pozostawali w tym zakresie bierni nie tylko na etapie postępowania sądowego, ale również na etapie postępowania przed organem rentowym. Nie przedstawili żadnych umów, czy pism wskazujących na faktyczne wykonywanie pracy przez P. D. pomimo, że jak wynika z przedłożonych dokumentów, miała ona szeroki zakres obowiązków związanych, m.in. pisanie pism do urzędów oraz umów z kontrahentami. W związku z powyższym Sąd podjął inicjatywę dowodową i zobowiązał P. Ś. do złożenia akt osobowych P. D..

Niewątpliwie żaden przepis ustawy nie zabrania zatrudniania kobiet w zaawansowanej nawet ciąży. Wręcz przeciwnie, przepisy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w wielu przypadkach szczególnie chronią interesy pracownic będących w ciąży. Co więcej, zgodnie z ugruntowaną linią orzecznictwa przyjmowanie z góry założenia, że umowa zawarta z kobietą w ciąży jest pozorna nosi znamiona dyskryminacji.

Jednak te ogólne dyrektywy nie mogą służyć jedynie uzyskiwaniu środków z ubezpieczenia społecznego. W szczególności nawiązanie stosunku pracy nie może nastąpić dla pozoru.

W sprawie niniejszej brak jest podstaw do przyjęcia, że zawierając sporną umowę o pracę, jej strony miały zamiar rzeczywiście ją wykonywać. W ocenie Sądu Okręgowego jedynym celem tej czynności było uzyskanie przez P. D. świadczeń z tytułu ciąży i macierzyństwa z ZUS.

Zawarcie umowy o pracę nawet wyłącznie w zamiarze uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie zmierza do obejścia przepisu art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 887 ze zm.), gdy pracownik rzeczywiście świadczył pracę. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp). Należy przy tym podkreślić, że cel umowy o pracę, jakim jest również uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przysługujących pracownikowi zatrudnionemu na podstawę umowy o pracę, nie jest bowiem ze swej istoty celem sprzecznym z prawem.

W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez „fikcyjne” zawarcie umowy, tj. takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Opisuje to sytuacja, w której dochodzi do zgłoszenia do ubezpieczenia osoby niebędącej podmiotem ubezpieczenia, nieświadczącej pracy i przez to niemającej cech „zatrudnionego pracownika”, gdy nie są wykonywane obowiązki i prawa płynące z umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2005 roku, IV UK 61/05, LEX nr 189120). Sytuacja taka ma miejsce w sprawie niniejszej, P. Ś. dążył bowiem do uzyskania świadczeń dla P. D., nie miał przy tym rzeczywistego zamiaru nawiązania stosunku pracy, a do świadczenia pracy nigdy nie doszło.

Wobec powyższego Sąd uznał, że P. D. nie była w spornym okresie pracownikiem. Z tych względów, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, oddalono odwołania, orzekając jak w sentencji.

SSO Jarosław Łuczaj